Witchcraft

Ge moogt het gerust weten lieve mensen, ik open nu eenmaal graag met een ontboezeming: de laatste dagen loop ik hier rond met een air.
Niet met arrogantie, arrogantie is het juiste woord niet, arrogantie impliceert een verhevenheid boven andere mensen. Ik loop hier rond met een onweerstaanbaar zelfbewustzijn.

Kijk eens rond. Doe mij dat plezier eens, kijk gewoon rond. Ziet ge het oranje paleis? Die plaats van rust in een land van rust? Ziet ge de stofrode weg die ons verbindt met het asfalt? Het asfalt dat ons verbindt met de markt? Ziet ge de mensen? De vriendelijkheid die in al uw poriën dringt? Ziet ge de sterren? De vogels? De geuren, de kleuren, de bloemen die fleuren?

Dat is allemaal van mij. Mijn huis, mijn dorp, mijn Mpongwe. Ikke. Nog even.

Als twee jaar Mpongwe mij iets hebben bijgebracht, dan is het wel het ijdele idee dat ik het hier ken. Ik ken het hier vanbinnen en vanbuiten. Mpongwe heeft geen geheimen meer voor mij. Naai het aan mijn broek en ik noem het mijn broekzak. Zoiets.

Niets is minder waar. Mpongwe is een matroesjkapopje. Ge bestudeert het nauwgezet. Ge kent alle lijnen, alle kleuren. Hoe het zwarte bolletje van het ene oog net iets groter is dan het ander; hoeveel gele bloemen er op het rode kapje staan; hoe dat popje wezenloos voor zich uit staat te grijnzen, wat er ook gebeurt. Ge kent het vanbuiten, maar niet vanbinnen. Want op het moment dat ge het opendraait, komt er iets wezenlijk anders tevoorschijn. Dezelfde vorm, dezelfde grijns, maar andere kleuren, andere lijnen. Nieuwe ontdekkingen.
Altijd gebeurt er wel íets wat u weer op het verkeerde been zet, iets waarmee Mpongwe wil zeggen: “Ge dacht dat ge het wist, maar ge weet nog niet de helft.”

Deze keer gebeurt het op het moment dat ik naar Kitwe rijd. De reden voor deze trip is iets wat mij al weken bezighoudt, mijn bestaansreden van de voorbije periode zeg maar. Maar nu doet het even niet terzake. Nu ben ik vooral onderwég naar Kitwe. The Beast snijdt sierlijk door de borrelende asfaltdamp, Roberta schalt schel door de boxen, naast mij zit een goedaardig monstertje genaamd Fridah.

En die verdient een kleine uitweiding.

Fridah is de vice-voorzitter van onze organisatie. Ze werkt in het dagelijkse leven op Council, een veredelde gemeenteraad, ze heeft zeven kinderen, net iets minder kleinkinderen, en ze is lelijk.

Hoe ge haar ook draait of keert, zuiver esthetisch bekeken is Fridah lelijk.

Welk kapsel ze ook probeert (en God weet hoeveel kapsels ze al hééft geprobeerd. Van een overdaad aan vlechtjes tot sobertjes opzij gekamd. Van een minimalistisch paardenstaartje tot een bowlingbal van krullen), niets verfraait het knokige lijf, de hoekige tanden of de schelle stem.

Aaaaah... Die schelle stem. Zoals de sirenes in betere Griekse tijden schippers plachtten te lokken met zoetgevooisd gezang, zo trekt Fridah u naar zich toe door heel vakkundig uw trommelvliezen te scheuren. Haar “Kaputula!” werkt als een rode lap op mijn stier. Ze snijdt door merg en been, en waar ik ook ben, wat ik ook doe, als haar scheepshoorn weerklinkt, is het de hoogste tijd voor actie.

Maar laat ons eerlijk blijven, Fridah Musukuma is vooral hetgeen wel eens sappig “een cremeke” wordt genoemd. Een schat. Mama Afrika. Iemand om in te kaderen en iedere avond voor het slapengaan nog even heel stiekem een heel klein zoentje te geven.
Fridah draagt niet alleen zorg voor de kinderen, ook de kleinkinderen mogen mee aan tafel schuiven, en de kinderen van haar zus, en die van de lokale cafébazin. Ze zorgt voor wie zorg nodig heeft, en dus ook voor ons. Met ijzeren hand, dat wel, maar ook met ijzeren handen kan heel erg zacht worden gestreeld.

(En trouwens, even terzijde: als ze gedronken heeft wordt ze nog hoekiger, nog scheller, nog lelijker. Nog mooier)

Enfin, ik was dus onderweg naar Kitwe. Fridah zit naast mij, Roberta bezingt nog steeds haar Heiland. Maar plots is er tumult. In Masaiti, een dorp dat zowaar nog kleiner is dan Mpongwe, is een ware mensenmassa op de been. Ze kijken allemaal naar dat ene punt, waar zes mensen de kist met een schielijk overleden famlilielid ter grave willen dragen.

En dan komt nu eindelijk het punt waarnaar ik onderweg was, de verrassing, de langverwachte clou. Het nieuwe popje dat zich openbaart.

Die kist wil niet.

Ge gelooft het misschien niet, waarom zoudt ge ook, het is te belachelijk voor woorden, maar ik zit er in die auto op te kijken: zes mensen proberen uit alle macht het lijk naar links te brengen, maar zwenken altijd uit naar rechts. De dode wil het zo, leggen de omstanders uit. Hij wil eerst naar zijn vader, die ervan wordt verdacht hem te hebben vermoord. Voor een televisie en een frigo begot.

De dragers gaan er dan maar bij zitten. Ge kunt een lijk toch niet tegen zijn goesting ergens naartoe brengen, en al zeker niet naar zijn laatste rustplaats? Dat zou toch oneerbiedig zijn? Heiligschennis zelfs. Maar langs de andere kant is de dode ook wel zwaar, dus hem eerst nog even het hele dorp ronddragen is al evenmin een optie. Hun rug doet nu al zeer, en ze hadden eerlijk gezegd al plannen gemaakt voor deze middag.

Uiteindelijk wordt de grootmoeder er bijgehaald. Die gaat rustig naast de kist zitten en ze begint te praten. Niemand hoort wat er wordt gezegd, maar het lijk kalmeert, en de grootmoeder staat op, met een licht knikje naar de dragers. Die begrijpen dat het nu weer kan, slaan het stof van hun broek en kwijten zich opnieuw eerbiedig van hun taak, alsof er niets is gebeurd. Alsof er niet zojuist iemand uit het rijk der doden is opgestaan om met bezwerende vinger zijn moordenaarsvader aan te wijzen.

Ik zie verbouwereerd de lijkstoet met een gewillige kist naar de begraafplaats wandelen, Fridah zet Roberta een streepje harder. “Witchcraft.”, zegt ze, en het is de normaalste zaak van de wereld.